Bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa (bóle krzyża) występują u prawie każdej dorosłej osoby naszej cywilizacji. Nie zawsze muszą być one spowodowane poważną chorobą. Najczęściej ich przyczyną jest niewydolność mięśni brzucha i niewydolność mięśniowo-wiązadłowa okolic kręgosłupa.
Bóle kręgosłupa w odcinku lędźwiowym są zespołem objawów o różnej przyczynie W zróżnicowaniu tych dolegliwości należy mieć na uwadze:
Bóle krzyża towarzyszyć mogą też wielu chorobom nie związanym bezpośrednio z kręgosłupem. Często choroby stawu biodrowego, układu moczowego, narządu rodnego i innych narządów jamy brzusznej manifestują się bólami okolicy lędźwiowej.
Czynniki usposabiające do występowania bólów krzyża:
Leczenie i profilaktyka bólów krzyża Skuteczność leczenia bólów krzyża zależy od precyzyjnej diagnozy, polegającej na stwierdzeniu, która struktura wywołuje ból, jak również na właściwym rozpoznaniu rodzaju zaburzenia. Leczenie bólów kręgosłupa jest trudne i musi być kompleksowe. Kompleksowość postępowania leczniczego wynika z istoty choroby i powikłań, jakie jej towarzyszą. Zdecydowana większość przypadków dolegliwości bólowych kręgosłupa kwalifikuje się do właściwego postępowania zachowawczego.
Leczenie zachowawcze polega na:
Sposoby układania osób z bólami kręgosłupa w odcinku lędźwiowym.
![]() |
![]() |
Schemat właściwego wstawania z łóżka w zespołach bólowych kręgosłupa.
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Leczenie ruchem, czyli kinezyterapia jest istotną składową leczenia i profilaktyki bólów krzyża Jednym z elementów prawidłowej kinezyterapii jest dobór właściwych pozycji wyjściowych ćwiczeń. Ogólnie zabiegi ruchowe realizowane są z pozycji odpowiedniego leżenia na plecach, leżenia na boku lub klęku podpartego. Pozycje te zilustrowane są na przykładowych schematach ćwiczeń. Wykonywane ćwiczenia nie mogą wywoływać bólu, a ich intensywność powinna być dostosowana do wydolności ćwiczącego. Przykładowe ćwiczenia należy wykonywać spokojnie w równym tempie, zachowując rytmiczny, równomierny oddech. Czas wykonywania ćwiczeń wynosi około 20 minut. Dążymy do tego, by każde ćwiczenia powtarzać 10 razy. Pomieszczenie, w którym wykonujemy ćwiczenie powinno być czyste (bez kurzu), wywietrzone (latem, przy otwartym oknie). Ćwiczenia wykonywane są na materacu, z dala od mebli i sprzętu domowego. Zachowujmy bezpieczeństwo i higienę ćwiczeń!
Ćwiczenia w ułożeniu na plecach
![]() |
Pozycja wyjściowa ćwiczeń w ułożeniu na plecach. |
![]() |
Ćwiczenie wzmacniające skośne mięśnie brzucha. Ręce ułożone na karku. Naprzemiennie – prawy łokieć sięga lewego kolana, a lewy łokieć prawego kolana. |
![]() |
Rozciąganie mięśni kulszowo-goleniowych. Ręce ułożone wzdłuż tułowia. Lewa noga zgięta w kolanie, prawą prostujemy unosząc do góry; stopa tej nogi zgięta maksymalnie grzbietowo. Wytrzymać kilka sekund. To samo wykonujemy dla strony przeciwnej, pamiętając, źe druga noga musi być zgięta w kolanie. |
![]() |
Rozciąganie mięśni grzbietu i kulszowo-goleniowych. Kończyna górna prawa wyciągnięta za głowę, a noga lewa maksymalnie prostowana, przy zgięciu grzbietowym stopy. Noga przeciwna zgięta w kolanie. Wytrzymać kilka sekund. Ćwiczenie wykonujemy naprzemiennie. |
Ćwiczenia w klęku podpartym
![]() |
Pozycja wyjściowa – klęk podparty. |
![]() |
Ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha i pośladkowe. Podparcie na lewej ręce i prawej nodze. Równocześnie unosimy prawą rękę i lewą nogę napinając pośladki i starając się maksymalnie kończyny te wyprostować. Wytrzymać kilka sekund. To samo dla strony przeciwnej. |
![]() |
Ćwiczenia wzmacniające mięśnie skośne brzucha z rozciąganiem mięśni grzbietu. Plecy w pozycji „kociego grzbietu”. Naprzemiennie przyciągamy zgięte kolano do przeciwnej strony klatki piersiowej. |
![]() |
Rozciąganie mięśni grzbietu. Polega na wykonywaniu przysiadów naprzemiennie na jedną z pięt przy zachowaniu podparcia na kończynach górnych (nie przesuwamy dłoni na materacu). |
Ćwiczenia w ułożeniu na boku
![]() |
Pozycja wyjściowa ułożenia „na boku”. |
![]() |
Ćwiczenie wzmacniające mięśnie brzucha. W ułożeniu tym staramy się zgięte kończyny maksymalnie zbliżyć kolanami do klatki piersiowej, pamiętając, by kończyny były lekko uniesione nad materacem. Stopy maksymalnie zgięte podeszwowo. |
![]() |
Ćwiczenia wzmacniające mięśnie: brzucha, odwodzące biodra, pośladkowe. Kończynę dolną odwodzimy maksymalnie, prostując w kolanie i stopie. |
Ćwiczenia dodatkowe na odcinek lędźwiowy
![]() |
Wciągnięcie mięśni brzucha – napięcie 5-7 sekund, rozluźnienie 3-5 sekund. Ćwiczenie wykonać 5x | ![]() |
Ściągnięcie mięśni pośladkowych – napięcie 5-7 sekund, rozluźnienie 3-5 sekund. Ćwiczenie wykonać 5x |
![]() |
Krążenia biodrami w prawo i w lewo. Ćwiczenia wykonać po 5x w każdą stronę | ![]() |
Wypchnięcie bioder w lewo – powrót do pozycji wyjściowej, wypchnięcie bioder w prawo – powrót do pozycji wyjściowej. Ćwiczenie powtórzyć 5x na każdą stronę |
Uzupełnieniem powyższych ćwiczeń powino być pływanie co najmniej raz w tygodniu na basenie. Najlepszym sposobem pływania jest styl grzbietowy.
Profilaktyka dolegliwości bólowych i dysfunkcji kręgosłupa. Należy zwracać uwagę na utrzymanie prawidłowej postawy w czasie pracy i wypoczynku. Jednym z istotnych działań jest kontrolowanie postawy oraz ułożenia kręgosłupa w czasie ruchów w sposób pozwalający mu na omijanie dyskomfortu spowodowanego bólem i wykonywanie ruchów w maksymalnie prawidłowym zakresie. Gimnastykę leczniczą i profilaktyczną powinno się wzbogacać ćwiczeniami wykonywanymi w każdych warunkach, nawet w biurze, podczas pracy.
Najprostsze elementy takiej gimnastyki to:
Doświadczenia własne oraz obserwacje wielu autorów wykazują, że pozycje niebezpieczne dla kręgosłupa to ruchy zgięcia i wyprostu połączone z rotacjami tułowia. Aby ograniczyć wystąpienie dolegliwości bólowych, należy zredukować do minimum aktywność ruchową wymagającą takich ruchów. Wszystkim ruchom powinno towarzyszyć utrzymywanie możliwie poprawnych krzywizn kręgosłupa.